Strona główna

Bohaterom czerwonych sztandarów. Dąbrowiakom. Twórcom dziejów walk o narodowe i społeczne wyzwolenie.

tak brzmi napis na pamiątkowej tablicy umieszczonej na pomniku, który stoi na pl. Wolności w Dąbrowie Górniczej. Monument ten uwiecznia trzy postacie symbolizujące dekady heroicznych walk dąbrowianek i dąbrowian o godne warunki pracy i życia oraz o niepodległość Polski. To historia rodzącej się wraz z uprzemysłowieniem Zagłębia Dąbrowskiego nowej klasy społecznej: robotników oraz jej obywatelskiego i politycznego zaangażowania symbolizowanego przez tworzące się na początku XX wieku partie – z najbardziej znaczącą z nich: Polską Partią Socjalistyczną.

Czytaj dalej

ODWIEDŹ MUZEUM I POZNAJ HISTORIĘ BOHATERÓW CZERWONYCH SZTANDARÓW

Muzeum czynne

wtorek – piątek 9.00 – 15.00
1 i 3 czwartek - 10:00–19:00
sobota 9.00 – 15.00
niedziela 11:00 - 17:00

Adres

Legionów Polskich 69,
41-300 Dąbrowa Górnicza

KONTAKT

sekretariat@muzeum-dabrowa.pl
(32) 726-41-85

Misja

„Bohaterom czerwonych sztandarów. Dąbrowiakom. Twórcom dziejów walk o narodowe i społeczne wyzwolenie.”

Tworzymy tą witrynę z myślą o uczestnikach Rewolucji 1905, twórcach Republiki Zagłębiowskiej i niezłomnym bojówkom stojącym na czele szeregów walki z caratem. Tworzymy ją dla tych, którzy przyczynili się do polskiej niepodległości w 1918 roku i dla tych, którzy tchnęli życie w oświatę, kulturę i sport
w okresie II RP. Pamiętamy o uczestnikach ruchu oporu
i zbrojnego zrywu przeciw hitlerowskiemu okupantowi.

Stwórzmy wspólnie historyczne archiwum Rewolucji 1905.

Dla wielu mieszkańców Dąbrowy i Zagłębia wydarzenia sprzed 115 lat to wciąż tętniąca życiem historia, przekazywana
w rodzinnych opowieściach z pokolenia na pokolenie. Witryna, którą tworzymy jest miejscem, gdzie wspólnie możemy kreować historię. Zachęcamy do przekazywania informacji, dokumentów oraz zdjęć, które znajdują się w domowych zaciszach czy osobistych archiwach. Stworzymy stale suplementowaną kronikę wydarzeń, ludzi i miejsc. Nie pozwólmy, aby ta historia została zapomniana!

Czytaj dalej

Wydarzenia

Ponad wiek później kontynuujemy budowę Zagłębiowskiej kultury

Są wydarzenia, o których się nie zapomina. We współpracy z historycznym kalendarium, zaplanowaliśmy serię wydarzeń upamiętniających bohaterów Rewolucji, pierwsze Święto Pracy, walkę o godne warunki robotników pracujących w hutach oraz inne kulturalne przedsięwzięcia, w których czynnie może wziąć udział każdy. 

Czytaj dalej

Dąbrowa Górnicza – Dni Wolnościowe 2023

W dniu 31 października 2023 r. z okazji 118. rocznicy Republiki Zagłębiowskiej w Dąbrowie Górniczej odbyło się szereg uroczystości.
Czytaj dalej →

Dąbrowa 1905 – Rewolucyjne zagadki

Na początku listopada 2021 roku Dąbrowa Górnicza obchodziła Dni Wolnościowe, przypominając o szczególnej atmosferze, która ogarnęła region przed 116 laty. Aby wydarzenia rewolucji 1905 roku w Zagłębiu Dąbrowskim oraz Republiki
Czytaj dalej →

Złożyli kwiaty na grobie bojowców

W dniu 10 września 2021 roku odbyła się uroczystość złożenia kwiatów na mogile bojowców Organizacji Bojowej Polskiej Partii Socjalistycznej. W uroczystości udział wzięli: …
Czytaj dalej →

Artykuły

Wiekowe Zagłębie na wyciągnięcie ręki.

Do Twojej dyspozycji oddajemy artykuły naładowane autentycznymi historiami i ogromną wiedzą, z których dowiesz się jak Rewolucję w 1905 opisywał członek PPS, ale 27 lat później. Poznasz też bohaterów zapomnianych, zwanych Brygadą Zagłębiowską GL-PPS. Sprawdzisz jak wyglądało święto robotniczego sportu, jak rozwijała się turystyka w przedwojennej Dąbrowie albo jak wyglądało pierwsze Święto Pracy, które odbyło się już w XIX wieku. 

Czytaj dalej

Ludzie

Dratwiński Konstanty

1875 – 1943 Urodził się 17 września 1875 w Będzinie w rodzinie robotniczej, syn Macieja. Był samoukiem. Od 15 roku życia pracował w kopalni „Koszelew” (późniejszej „Generał Zawadzki”) w Dąbrowie Górniczej. W 1905 wstąpił do PPS. W 1906 – 1907 w jego mieszkaniu odbywały się zebrania członków PPS, przechowywana była również nielegalna literatura. Aresztowany w 1907, po 7 miesiącach więzienia

Dalach Maria ps. Pawłowa

1882 – po 1936 Dalach Maria, z domu Krzykalska. Była córką Piotra, żoną Witolda, bojowca PPS i PPS – Frakcji Rewolucyjnej z Zagłębia Dąbrowskiego. Przewoziła broń i materiały wybuchowe z Krakowa i Zagłębia Dąbrowskiego do Częstochowy, Warszawy i Lublina. Do dyspozycji partii pozostawiła swoje mieszkanie w Niemcach (Ostrowy Górnicze – dzielnica Sosnowca), w którym w 1910 doszło do starcia między bojowcami PPS – Frakcją

Czerneda Ludwik

1885 – 1966 Urodził się 12 lipca 1885 w Będzinie, syn Tomasza, robotnika. Po ukończeniu szkoły początkowej w Dąbrowie Górniczej rozpoczął w 1900 pracę w kopalni „Paryż” (późniejszej „Generał Zawadzki”). Pracował tam przy obsłudze pomp do 1918. W 1903 wstąpił do PPS; zajmował się kolportażem pism partyjnych. W 1904 uczestniczył w Będzinie w manifestacjach przeciwko poborowi rekrutów na wojnę z Japonią, a w 1905

Ciesielski Julian ps. Orzeł

1884 – ? Urodził się 12 listopada 1884. Jesienią 1905 wstąpił do PPS w Dąbrowie (Dąbrowa Górnicza) i jeszcze w tym roku został członkiem OTB. Brał udział w akcjach zbrojnych. Na początku 1906 ukończył szkołę bojową w Krakowie i został skierowany do Częstochowy. W jakiś czas później wyjechał do Noworadomska (Radomska), gdzie działał w tamtejszej OB. W 1914 roku wstąpił do Legionów Polskich,

Cielecki Antoni ps. Bronisław, Zenon

1878 – po 1936 Urodził się 20 stycznia 1878 roku w Mieleszynie w powiecie wieluńskim, ukończył szkołę górniczą w Dąbrowie. Pracował w walcowni Huty „Częstochowa” w Rakowie, gdzie prawdopodobnie wstąpił do Polskiej Partii Socjalistycznej. Od 1905 roku należał do OSB w Rakowie, następnie był członkiem OTB, a po ukończeniu kursu instruktorskiego dowódcą piątki OB. W czerwcu 1908 roku został aresztowany w wyniku zeznań

Choiński Jan ps. Holdek, Mondek

1883 – 1951 Urodził się 11 stycznia w Suchedniowie, w rodzinie robotniczej, syn Wojciecha. We wczesnym dzieciństwie przeniósł się wraz z rodzicami do Sosnowca, gdzie ojciec otrzymał pracę w kopalni „Hr. Renard” (późniejszej „Sosnowiec”). Po ukończeniu 4 – oddziałowej szkoły kopalnianej zaczął pracować jako goniec w kopalni. Od 1903 był praktykantem w warsztacie mechanicznym, a później ślusarzem. W 1905 wstąpił do PPS;

Brodziński Cyprian Władysław

1878 – 1936 Urodził się 26 września 1878 w Dąbrowie Górniczej, syn Walentego, strażnika ziemskiego. Ukończył 5 – klasową szkołę elementarną oraz szkołę zawodową. W 1894 podjął pracę na oddziale odlewni w fabryce W. Fitznera i K. Gampera w Dąbrowie Górniczej. Od 1897 należał do miejscowego koła PPS. Działał w technice partyjnej, zajmując się kolportażem i transportem nielegalnej literatury socjalistycznej.

Breitenbach (Brejtenbach, Brajtenbach) Berthold Gustaw ps. Bertold, Jakub, Jakubiak, Kogutek, Mietek, Rudolf, Warszawiak, Witold

1887 – 1910 lub 1911 Urodził się 17 października 1887 w Gostyninie, w rodzinie robotniczej, był synem Teodora. W 1895 ukończył 2 – klasową szkołę miejską w Żyrardowie. W 1890 przeniósł się wraz z rodzicami do Żyrardowa, gdzie ukończył w 1895 dwuklasową szkołę miejską. Od 1902 pracował w biurze Zakładów Żyrardowskich. Zagrożony aresztowaniem za udział w demonstracjach robotniczych w 1905 roku, a także

Bocian Zygmunt ps. Ptak, Wacek

Urodził się 25 marca 1900 w Będzinie, w rodzinie robotniczej, syn Wojciecha, piekarza. Po śmierci rodziców wcześnie musiał podjąć pracę zarobkową. Kiedy miał 8 lat, pracował po lekcjach u tapicera. Po ukończeniu szkoły powszechnej Polskiej Macierzy Szkolnej i 2 klas szkoły średniej, musiał przerwać naukę z powodu braku środków materialnych. W 1912 zaczął uczyć się koszykarstwa, ale wkrótce zmienił

Biskup Wincenty ps. Wicek

1890 – 1963            Urodził się 31 lipca 1890 we wsi Mstyczów, powiat jędrzejowski, syn Teodora, bezrolnego chłopa. w 1891 rodzice Biskupa przenieśli się do Dąbrowy Górniczej, gdzie ojciec pracował jako robotnik placowy w Hucie Bankowej. Biskup do szkoły nie uczęszczał, w dzieciństwie pracował zarobkowo jako chłopiec na posyłki. W 1905 zaczął terminować w zakładzie szewskim w Będzinie. Był tu związany

Biłek Mieczysław ps. Michał

1902 – 1944 Urodził się 4 września 1902 w Dąbrowie Górniczej w rodzinie robotniczej. W latach 1916 – 1922 uczęszczał do Gimnazjum im. S. Staszica w Sosnowcu. W 1923 rozpoczął pracę w biurze huty Huldschinskiego w Sosnowcu (późniejszej im. M. Buczka). Należał do Organizacji Młodzieży Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego (OMTUR). Za działalność polityczną został w 1924 zwolniony z huty. W 1925 wstąpił do Polskiej Partii Socjalistycznej.

Bień Wincenty ps. Wicek

1880 – po 1937 Urodził się w Nowej Wsi, powiat olkuski, w rodzinie chłopskiej, syn Jana. Po odbyciu praktyki u kowala pracował w hucie „Katarzyna” (późniejsza im. M. Buczka) w Sosnowcu, najpierw jako pomocnik kowalski, a później jako kowal. W 1903 wstąpił do Polskiej Partii Socjalistycznej. W następnym roku uczestniczył w organizowanych przez partię wiecach przeciwko poborowi rekrutów na wojnę z Japonią. Jako członek Komitetu
Poprzednie
Następne

Miejsca pamięci

Sosnowiec – pomnik Aleksego Bienia

Zawiercie – tablica upamiętniająca pokolenia mieszkańców Zawiercia i powiatu zawierciańskiego, którzy walczyli o niepodległość Ojczyzny.

Sosnowiec – tablica upamiętniająca nadanie Sosnowieckim Zakładom Budowy Kotłów Przedsiębiorstwo Państwowe imienia „REWOLUCJI 1905 ROKU”.

Sosnowiec – tablica upamiętniająca miejsce śmierci żołnierzy Zagłębiowskiej Brygady GL-PPS

Dąbrowa Górnicza – tablica pamiątkowa poświęcona Janowi Baladze, ps. Stefan

Sosnowiec-tablica upamiętniająca miejsce śmierci żołnierzy Zagłębiowskiej Brygady GL-PPS

W Sosnowcu – Pogoni, na ścianie budynku przy ul. Przechodniej 5 znajduje się tablica upamiętniająca miejsce śmierci żołnierzy Zagłębiowskiej Brygady GL-PPS.

Tablica pamiątkowa ofiar masakry pod hutą „Katarzyna”

Tablica pamiątkowa poświęcona Józefowi Piłsudskiemu

W Dąbrowie Górniczej – Strzemieszycach Wielkich, na ścianie kościoła parafialnego przy ulicy Ofiar Katynia 34A, znajduje się tablica pamiątkowa poświęcona Józefowi Piłsudskiemu. Został ona odsłonięta w 11 listopada 1936 roku. Podczas okupacji hitlerowskiej oraz w czasach PRL tablica ta była przechowywana przez mieszkańca Strzemieszyc – Stanisława Kacugę. Odsłonięto ją powtórnie w 1991 roku.

Dąbrowa Górnicza – grób Edwarda Miętki bojowca Organizacji Bojowej PPS

W Dąbrowie Górniczej na cmentarzu parafii Św. Barbary przy ulicy Starocmentarnej znajduje się grób Edwarda Miętki - bojowca Organizacji Bojowej PPS, zabitego przez Rosjan po nieudanym zamachu bombowym w dniu 10 maja 1906 roku. Jak można przeczytać w Ilustrowanym Kurierze Codziennym z 1934 roku – Staraniem  Stowarzyszenia byłych więźniów politycznych odbyła się w Dąbrowie w niedzielę na starym cmentarzu uroczystość odsłonięcia płyty na pomniku byłego bojowca  śp. Edwarda Miętki […] o godzinie 10.00 rano w sali kina „Bajka” w Dąbrowie zebrały się organizacje i instytucje ze sztandarami oraz licznie zebrana publiczność. el

Sosnowiec – grób i tablica pamiątkowa ofiar masakry pod hutą „Katarzyna”

W Sosnowcu - Zagórzu, na cmentarzu parafialnym przy ulicy Zuzanny, znajduje się mogiła zbiorowa robotników zabitych przez Rosjan 9 lutego 1905 roku. Jest to miejsce pamięci wpisane do rejestru wojewódzkiego pod numerem MP 38/001. Oprócz mogiły zamordowanych znajduje się jeszcze na terenie miasta tablica pamiątkowa, która pierwotnie była odsłonięta w 1922 roku. Po 1945 roku w jej treści dokonano zmian zastępując wyraz „moskiewskich” wyrazem „carskich”.

Będzin – grób bojowców Organizacji Bojowej PPS

W Będzinie na cmentarzu parafii św. Trójcy przy ulicy Pozdamcze 85 znajduje się grób bojowców Organizacji Bojowej PPS, zabitych w więzieniu będzińskim 11 września 1906 roku. Dla uczczenia pamięci bojowców, w 20-tą rocznicę odzyskania niepodległości Polski Stowarzyszenie Byłych Więźniów Politycznych Koło w Sosnowcu wybudowało pomnik, którego uroczyste odsłonięcie odbyło się w dniu 30 października 1938 r.
Poprzednie
Następne

Multimedia

Multimedialna wystawa Zagłębia 1905

Nasza strona oferuje wirtualny wgląd w to, co znajduje się w naszym muzeum. Przyjrzyj się dokładnie archiwalnym fotografiom, posłuchaj wykładów naszych ekspertów i obejrzyj filmy edukacyjne oraz relacje nagrywane w oparciu o wystawę we wnętrzu Sztygarki.

Czytaj dalej

Kontakt

Pomóż nam stworzyć

kronikę wydarzeń bohaterów i miejsc!

Jeśli posiadasz w domowym archiwum zdjęcia, notki prasowe, czy inne materiały, którymi chciałbyś się z nami podzielić, śmiało – napisz do nas! Dołożysz swoją cegiełkę do wspaniałego przedsięwzięcia, które będzie służyć i edukować nas jeszcze przez wiele pokoleń.

Jeśli chcesz podzielić się z nami częścią swojej historii,
prześlij je za pomocą poniższego przycisku

Bądź na bieżąco

Newsletter

Chcesz dostawać od nas informacje o najnowszych wydarzeniach, wystawach i artykułach? Zapisz się!