Turystyka robotnicza w przedwojennej Dąbrowie
W 1935 roku oficjalnie zarejestrowano w Polsce Robotnicze Towarzystwo Turystyczne, które swoją działalność rozpoczęło nieco wcześniej – w roku 1934. Przewodniczącym zagłębiowskiej struktury RTT był inż. Cezary Uthke, architekt, kierownik Wydziału Komunalnego w Urzędzie Miejskim Dąbrowy Górniczej, członek Polskiej Partii Socjalistycznej, animator Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego i RKS „Zagłębie” Dąbrowa Górnicza. W czasie II wojny światowej dowódca okręgu Gwardii Ludowej PPS-WRN i zastępca dowódcy […]
Święto robotniczego sportu w Zagłębiu Dąbrowskim
16 i 17 kwietnia 1933 r. to ważne dni w historii Robotniczego Klubu Sportowego „Zagłębie” Dąbrowa Górnicza, który powstał w naszym mieście 95 lat temu. Rok 1932 „Zagłębie” kończyło jako robotniczy wicemistrz Polski. Rozgrywki o ten tytuł organizował Związek Robotniczych Stowarzyszeń Sportowych (ZRSS), czyli organizacja pozostająca w orbicie wpływów Polskiej Partii Socjalistycznej i skupiająca robotnicze kluby sportowe, m.in. Skrę i Raków Częstochowa, łódzki Widzew, Znicz […]
Zapomniani bohaterowie: Brygada Zagłębiowska GL-PPS
Zagłębie Dąbrowskie razem z Górnym Śląskiem było jednym z obszarów największej działalności podziemnej Polskiej Partii Socjalistycznej (w zachodniej Małopolsce i na Śląsku nie przyjęła się obowiązująca od października 1939 do maja 1944 konspiracyjna nazwa „Ruch Mas Pracujących Polski – Wolność Równość Niepodległość”). Ściśle współpracujące ze sobą Okręgi GL PPS Zagłębie, Śląsk i Cieszyn w sumie liczyły razem ok. 11 tys. ludzi, najsilniejsze zgrupowanie istniało w Zagłębiu i wynosiło […]
O godne warunki pracy i niepodległość
Pierwsze obchody Święta Pracy odbyły się w Zagłębiu Dąbrowskim pod koniec XIX wieku. Obradujący w 1889 roku w Paryżu kongres Międzynarodówki Socjalistycznej w rezolucji ustanawiającej 1 maja Świętem Pracy stwierdzał: „Będzie urządzona wielka międzynarodowa manifestacja w dniu oznaczonym, dlatego, ażeby we wszystkich krajach i miastach jednocześnie robotnicy wezwali władze publiczne do wprowadzenia prawa, ograniczającego liczbę godzin pracy do 8 i do wykonania innych postanowień Kongresu Paryskiego. Zważywszy, […]
Stanisław Nowosiński (Zawierucha): Z czasów rewolucji 1905 roku i późniejszych walk o niepodległość Polski [1932]
W Zagłębiu Dąbrowskim Do PPS zostałem wprowadzony przez mego starszego kolegę, Bolesława Gajka, w roku 1903 już jako l6-letni chłopiec. W tym czasie wprowadzenie nowicjusza do szeregów partyjnych związane było z wielkimi ostrożnościami. Prócz poręczeń ze strony wprowadzającego kandydat musiał składać uroczystą przysięgę, że w żadnych okolicznościach i w żadnym wypadku nie zdradzi powierzonych mu tajemnic i nie wyda swych towarzyszy nawet pod groźbą kary śmierci. Początkowo przynależność do partii polegała na otrzymywaniu nielegalnych […]
Początki ruchu socjalistycznego w Zagłębiu Dąbrowskim
Powstanie 1863 roku było ostatnią kartą dziejową Polski szlacheckiej; było jakby płytą marmurową, przykrywającą grób, w którym złożono nie tylko przywileje polityczne tej warstwy narodu, ale jej cnoty i szelmostwa, jej sławę i hańbę. Był to bohaterski i piękny, niemniej przeto śmiertelny odruch, ostatni akt skazanej na zagładę jednej warstwy społecznej narodu. Był to rok przełomu biologicznego Polski. Umierała jedna warstwa wśród jęku, rozpaczy i skarg i powstawała druga […]
PPS w czasie I wojny światowej [1933] Mieczysław Niedziałkowski
Jak powstało i co oznacza święto 1 Maja? [1906]
Wrogowie ludu roboczego ciągle kładą nam w uszy, że oszczędność i samopomoc jednostek doprowadzą masy robotnicze do dobrobytu i zamożności. Kapitaliści, pachołkowie kapitału, uczeni, pozostający na jego żołdzie, twierdzą, że robotnik otrzymuje tyle, ile mu się słusznie należy za jego pracę; resztę zaś, jak powiadają, zabiera fabrykant za to, że włożył w przedsiębiorstwo pieniądze. Świadomy robotnik nie da się jednak wziąć na lep oszukańczych frazesów; wie on dobrze, że dopóki będzie […]
Z dni wolności w Zagłębiu [1905]
Czarodziejskie przebywamy czasy, kiedy promienie wolności przenikają nawet do najgorszych piekieł nędzy, brudu i ciemnoty. Nawet do Zagłębia. Piekłem nędzy, brudu i ciemnoty jest Zagłębie Dąbrowskie; piekłem, gdzie nędza, brud i ciemnota stutysięcznego tłumu roboczego przetapiają się na sute dywidendy dla akcjonariuszy kopalń, hut i fabryk. Gęsto się roją ludzie w Zagłębiu, toteż łatwo do nich strzelać; za jedną salwą sprzątnąć można bodaj paręset buntowników. […]
Śląsk solidarny z rewolucyjnym Zagłębiem
Gdy za Brynicą krew ściekała pod kozackimi nahajkami, Górny Śląsk nie był obojętny na wydarzenia Rewolucji 1905 roku. Pierwszym sygnałem, że coś zaczyna się dziać po carskiej stronie byli uchodźcy z zaboru rosyjskiego, którzy uciekali przed poborem do armii carskiej po wybuchu wojny rosyjsko-japońskiej. Władze pruskie oddawały zbiegów w ręce Rosjan, a nawet przeprowadzały systematyczne łapanki na głównych dworach kolejowych. Socjaliści na Górnym Śląsku – tak niemieccy, jak i polscy, w odpowiedzi powołali specjalny […]
