14 listopada 1905 r. –  Consectetur adipiscing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore

Berger Stanisław ps. Stanisław, Walter

1888-1941

Urodził się 29 kwietnia 1888 r. we wsi Krasocin (powiat włoszczowski), syn Stanisława. Po ukończeniu pięciu oddziałów szkoły fabrycznej, w 1904 r. podjął pracę jako praktykant, a potem jako ślusarz w Fabryce Kotłów Parowych W. Fitzner i K. Gamper w Sosnowcu. W tym samym roku wstąpił do Polskiej Partii Socjalistycznej. Członkami tej partii był także jego ojciec, a także bracia: Bolesław i Kazimierz. Stanisław uczestniczył w strajku, który zapoczątkował rewolucję 1905 r. w Zagłębiu Dąbrowskim, a także w licznych wiecach i manifestacjach. Brał udział między innymi w znanej z krwawej masakry manifestacji pod hutą „Katarzyna” w Sosnowcu. Został członkiem OB PPS. W czerwcu 1906 r. jako starszy szóstki bojowej sielecko-niweckiej kierował zamachem na podwachmistrza policji Andriejkowa w Dańdówce koło Niwki. Następnie uczestniczył w licznych akcjach bojowych pod dowództwem Tomasza Arciszewskiego. Po rozłamie w PPS (listopad 1906) działał w PPS Frakcji Rewolucyjnej. W końcu 1906 r., w związku z grożącym mu aresztowaniem na skutek denuncjacji prowokatora M. Sankowskiego, został wysłany do szkoły bojowej w Krakowie. Po ukończeniu szkoły skierowano go w charakterze instruktora bojowego do okręgu lubelskiego. Prowadził tam wiele akcji bojowych, m.in. w Garwolinie, Nałęczowie, Wąwolnicy i Dorohusku.

Aresztowany przypadkowo w 1907 r., został zesłany do guberni jenisejskiej. Z zesłania wkrótce zbiegł, po czym działał nadal w OB na terenie Warszawy. W 1908 r., podczas przewożenia materiałów wybuchowych z Zagłębia, aresztowano go ponownie i osadzono w więzieniu w Piotrkowie, a później w Cytadeli Warszawskiej. Po 4 latach śledztwa został oskarżony o udział w zabójstwie podwachmistrza Andriejkowa – skazany wyrokiem WIS z 4 lipca 1911 r. na 6 lat katorgi. Początkowo przebywał w więzieniu w Charkowie, po czym zesłano go na Syberię, gdzie pozostawał do rewolucji lutowej 1917 r. Po zwolnieniu działał nadal w PPS -Fr. Rew. na terenie Rosji. Uczestniczył w walkach z wojskami A. Kołczaka w guberni orłowskiej.

W 1920 r. powrócił do kraju i rozpoczął i rozpoczął pracę jako intendent w szpitalu Kasy Chorych w Czeladzi. Przez cały okres międzywojenny działał w PPS. W 1921-1926 wchodził w skład OKR PPS Zagłębia Dąbrowskiego i był przewodniczącym dzielnicy partyjnej w Czeladzi. Na XX Kongresie PPS (31 XII 1925-3 I 1926 w Warszawie) wybrano go członkiem RN, w której pozostawał do 1931 r. W lutym 1926 r. został aresztowany przez policję w czasie rozruchów w kopalni „Saturn” w Czeladzi. W latach 1926-1927 był z ramienia PPS ławnikiem magistratu m. Sosnowca, w 1927-1928 wiceburmistrzem m. Czeladzi. Należał także do organizatorów TUR w Zagłębiu Dąbrowskim oraz wchodził w skład zarządu zagłębiowskiego Stowarzyszenia b. Więźniów Politycznych.

Po rozwiązaniu samorządu miejskiego w Czeladzi, w 1930 r. przeszedł na emeryturę; jako były zesłaniec polityczny otrzymał rentę specjalną. Od 1931 r. z powodu złego stanu zdrowia mieszkał w Zakopanem, gdzie był nadal czynny w PPS. W tym roku odznaczony Krzyżem Niepodległości z Mieczami.

Podczas okupacji hitlerowskiej utrzymywał łączność z PPS-WRN w Krakowie. Zagrożony aresztowaniem przez gestapo, popełnił 9 grudnia 1941 r. samobójstwo. W kilka miesięcy po jego śmierci Niemcy zamordowali jego żonę Gustawę.

 

 

Źródło:

Słownik Biograficzny Działaczy Polskiego Ruchu Robotniczego, Tom 1, Warszawa 1978

 

 

Bądź na bieżąco

Newsletter

Chcesz dostawać od nas informacje o najnowszych wydarzeniach, wystawach i artykułach? Zapisz się!

Dziękujemy za zapisanie się do naszego newslettera

Skip to content