Dąbski Jakub ps. Grzegorz, Kuba, Podawiec

Urodzony 18 czerwca 1885 r. we wsi Chrzanowice, powiat radomszczański, syn Józefa, małorolnego chłopa. Od 1897 r. mieszkał w Sosnowcu, dokąd przeniósł się razem z rodziną. Po ukończeniu rosyjskiej szkoły elementarnej, Dąbski mając lat 13 zaczął pracować w cegielni, w 1899 r. był pomocnikiem murarskim, a w 1901 r. dostał się do Fabryki Lin i Drutu A. Deischel w Sosnowcu. W lipcu 1904 r. został członkiem Polskiej Partii Socjalistycznej. Brał udział 1 listopada 1904 r. w demonstracji przeciw poborowi rezerwistów na wojnę z Japonią. Kolportował wydawnictwa partii na terenie Sosnowca. Za udział w strajku generalnym rozpoczętym 5 lutego 1905 r., został wyrzucony z pracy. Następnie pracował jako palacz w kopalni „Rudolf Flötz” w Niwce, gdzie wybrano go do komitetu kopalnianego. Wszedł też do Komitetu Dzielnicowego PPS w Niwce. Uczestniczył w listopadowym strajku generalnym 1905 r. Na polecenie PPS rozpoczął w grudniu tego roku organizowanie Związku Zawodowego Robotników Przemysłu Górniczego i wszedł w skład zarządu tego związku.

            Po rozłamie w PPS (listopad 1906) znalazł się w PPS – Frakcji Rewolucyjnej, był również członkiem OB. Jednakże głównym jego zadaniem partyjnym pozostała technika. Późną jesienią tego roku został zatrzymany w trakcie przemycania z Górnego Śląska druków partyjnych. Pod fałszywym nazwiskiem Romana Miśkiewicza osadzono go w więzieniu w Piotrkowie. Zwolniony w kwietniu 1907 r. za kaucją, został funkcjonariuszem partyjnym. Posługiwał się fałszywym paszportem na nazwisko obywatela niemieckiego Johanna Lisona. Prócz „granicy” powierzono mu opiekę nad Komitetem Dzielnicowym Niwka. 1 lipca 1908 r. został ponownie aresztowany i rozpoznany jako Dąbski. Więziony był do kwietnia 1912 r. w więzieniu w Łodzi, Warszawie i najdłużej w Piotrkowie. W więzieniu tym wydawał pisemko – biuletyn pt. „Więzień”. Na sesji wyjazdowej w Piotrkowie WIS przeprowadziła rozprawę, na której stanęło 55 oskarżonych wydanych przez prowokatora, instruktora OB Edmunda Tarantowicza („Albina”). Dąbski skazany został na 6 lat katorgi, którą zamieniono na dożywotnie osiedlenie na Syberii. Wywieziony w październiku 1912 r., przybył w końcu grudnia tego roku do wsi Bolszemamyrskaja w guberni irkuckiej. Na zesłaniu pracował jako drwal, marynarz na statku pływającym po Angarze oraz w kopalni „Niura” w Tułunie. Po rewolucji lutowej 1917 r. był współorganizatorem Rad Delegatów Robotniczych w powiecie niżnieudinskim. W maju 1918 r. wyruszył w podróż do kraju.

            W lipcu tego roku powrócił do rodzinnej wsi w powiecie radomszczańskim. Włączył się od razu w działalność rewolucyjną, był współorganizatorem rad chłopskich w tym powiecie. Wyklęty z ambony przez księdza w Chrzanowicach, w pierwszych dniach listopada 1918 r. udał się do Zagłębia Dąbrowskiego. Zgłosił się do Komitetu PPS w Dąbrowie Górniczej i został sekretarzem OKR oraz redaktorem „Górnika”, miejscowego organu partii. W styczniu 1919 r. wszedł w skład nowo wybranej egzekutywy OKR PPS. Bronił w tym czasie RDR przed rozbiciem, opowiadał się za ścisłym współdziałaniem z KPRP. Za wystąpienie przeciw rozbijaniu RDR przez kierownictwo PPS zawieszono go na pewien czas w prawach członka OKR.

            Przestał być wtedy funkcjonariuszem PPS i przystąpił do tworzenia Związku Zawodowego Pracowników Przemysłu Chemicznego. Został jego sekretarzem na okręg Zagłębia Dąbrowskiego i Częstochowskiego. W 1921 r. wybrano go do Rady Kasy Chorych w Sosnowcu z ramienia klasowych związków zawodowych. Wystąpił z Rady na znak protestu przeciw atakom w niej swych współtowarzyszy z PPS na komunistów. Komuniści zaproponowali mu wtedy mandat w radzie z ramienia listy Czerwonych Związków, na co przystał.

            Od 1919 r. coraz bardziej krytycznie oceniał politykę kierownictwa PPS. Nie godził się z jego stanowiskiem forsującym wyjście ze wspólnych z komunistami RDR, z jego stosunkiem do wojny z Rosją Radziecką. Zbliżył się wtedy do PPS – Opozycji, a w 1932 r. przeszedł do KPRP. Po wyborach do Sejmu i Senatu w 1922 r., kiedy to agitował za kandydatami ZPMiW, usunięto go z władz Związku Zawodowego Pracowników Przemysłu Chemicznego i z redakcji „Robotnika Chemicznego”. Został wówczas sekretarzem oddziału Związku Zawodowego Robotników Budowlanych, będącego pod wpływami KPRP. Jednocześnie organizował w Sosnowcu Związek Dozorców Domowych. Jesienią 1923 r. z polecenia partii objął w Dąbrowie Górniczej sekretariat oddziału Związku Zawodowego Metalowców.

            W listopadzie 1924 r. aresztowano go i osadzono w więzieniu w Będzinie. Zwolniony w maju 1925 r. za kaucją, odpowiadał z wolnej stopy. Akt oskarżenia zarzucał mu, że na pierwszym publicznym posiedzeniu Rady Kasy Chorych w Sosnowcu odczytał protest przeciw skreśleniu przez komisję Wyborczą 41 mandatów z listy komunistycznej oraz, że odśpiewał Międzynarodówkę, dodając jedną zwrotkę o akcentach antypaństwowych. Sąd Okręgowy w Sosnowcu 5 października 1925 r. uniewinnił go.

            Wkrótce po rozprawie sądowej z inicjatywy KO KPP powierzono mu stanowisko zastępcy przewodniczącego Spółdzielni Spożywców w Sosnowcu. Z listy „Solidarności Robotniczej” wybrany został w październiku 1925 r. do Rady Miejskiej Będzina, następnie jako ławnik wszedł do Zarządu Miejskiego. Postawiono go ponownie w końcu 1926 r. w stan oskarżenia o działalność antypaństwową, ponieważ jako prezes Międzypartyjnego i Międzyzwiązkowego Komitetu do Walki o Amnestię dla Więźniów Politycznych, amnestii tej się domagał. I tym razem sąd go uniewinnił. 7 września 1927 r. wybrany został zastępcą burmistrza w Czeladzi. Ponieważ nie zatwierdzono kandydatury H. Bitnera na burmistrza, pełnił tę funkcję do lutego 1928 r. W kwietniu tego roku pozbawiono go tego stanowiska, ponieważ władze wprowadziły zarząd komisaryczny. Podjął wtedy pracę w Zarządzie Miejskim w Dąbrowie Górniczej. Działał nadal w spółdzielczości spożywców, w latach 1928 – 1939 był członkiem Prezydium Rady Okręgowej „Społem”. Czynny był również w Stowarzyszeniu byłych Więźniów Politycznych w Sosnowcu.

            W czasie okupacji hitlerowskiej pracował nadal w Zarządzie miasta Czeladzi aż do czerwca 1941 r. Wszedł do organizowanego przez byłych członków PPS tajnego samorządu Dąbrowy Górniczej. Po zwolnieniu z pracy w magistracie Czeladzi został sanitariuszem u lekarza miejskiego. Gdy w końcu 1942 r. wybuchła w Zagłębiu Dąbrowskim epidemia duru brzusznego, przydzielono go do Powiatowego Urzędu Zdrowia jako dezynfekatora. Jesienią 1942 r. został członkiem PPR.

            Po wyzwoleniu mianowano go prezydentem Dąbrowy Górniczej. 17 sierpnia 1945 r. przesunięto go na krótko na stanowisko sekretarza Prezydium MRN w tymże mieście. Od 1 grudnia 1945 r. do 30 września 1947 r. kierował miejscową organizacją PPS, następnie powrócił do pracy w administracji miejskiej, pracując do 1 lutego 1957 r. , tj. do przejścia na emeryturę, jako kierownik Wydziału Opieki Społecznej w Prezydium MRN w Dąbrowie Górniczej.

            Jako emeryt pracował społecznie, m. in. był członkiem ZO ZBoWiD w Katowicach. Spisał swoje wspomnienia, których III wydanie ukazało się pt. 75 lat pod czerwonym sztandarem (Kat. 1979). Zmarł 29 listopada 1981 r. w Dąbrowie Górniczej.

          Odznaczony m. in. Orderem Budowniczych Polski Ludowej, Orderem Sztandaru Pracy I kl., Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą OOP, Krzyżem Niepodległości z Mieczami, radzieckim Orderem Rewolucji Październikowe