1888 - 1942
Urodził się 24 maja 1888 r. w Koryczanach parafii Łany Wielkie (woj. śląskie, powiat zawierciański, gmina Żarnowiec), jako syn Marianny z domu Bryła i Józefa Strzelca. Na początku XX wieku podjął pracę w kopalni „Hrabia Renard” jako pomocnik maszynisty. Był członkiem OB. PPS; należał do 6-osobowej grupy – „szóstki” bojowej w dzielnicy Sielec, kierowanej przez Walentego Zygmunta (ps. Gruby, Stary). Pracując w w/w kopalni, zdekonspirował rosyjskich szpicli, którzy także tam pracowali, braci Aleksandra i Konstantego Saczenków. Fakt, że utrzymują oni stosunki z żandarmerią i policją carską, zgłosił do swojego przełożonego, czyli instruktora „szóstki”bojowców. Był także członkiem Związku Walki Czynnej.
W latach 1906 – 1908 pracował w sosnowieckiej Hucie „Katarzyna” jako pomocnik maszynisty na walcowni, a następnie na warsztatach wydziału mechanicznego, gdzie został dziesiętnikiem koła PPS. W zakładzie tym rozpowszechniał takie czasopisma jak: „Robotnik” czy „Górnik”. Ponadto podczas strajku włoskiego, był odpowiedzialny za zatrzymanie maszyn. Zajmował się też zbieraniem składek na Związek Metalowców.
Współpracował ściśle z działaczami socjalistycznymi, m.in. z J. Kluską, Woźniakiem, Bieniem. Brał udział w zasadzce na rosyjskich szpicli, m.in. na wspomnianego wyżej Aleksandra Saczenkę oraz na Swędzioła, na którego zasadzkę zorganizowano na ulicy Staropogońskiej. Zaangażował się też w zastawienie sideł na wojska kozackie. Wykonano je ze starych lin stalowych i przeciągnięto w poprzek ulic Nowopogońskiej i Floriańskiej w dzielnicy Pogoń w Sosnowcu.
W 1909 r. Jan Strzelec został zmobilizowany do 10 Turkiestańskiego pułku piechoty, a następnie służył w II Korpusie Wojska Polskiego gen. Hallera do maja 1918 roku. W czasie bitwy pod Kaniowem (11 maja 1918 r.) wykonywał obowiązki szefa kolumny pojazdów i warsztatów w I Bojowym Oddziale Lotniczym. Po ucieczce z niemieckiej niewoli został oddelegowany do 3 Eskadry Lotniczej w Warszawie.
Po zakończeniu I wojny światowej, 20 kwietnia 1920 r. zawarł związek małżeński ze Stefanią Kwapisz oraz rozpoczął pracę w Auto – Warsztatach Wojskowych w Myszkowie. Z małżeństwa tego urodziło się dwoje dzieci: syn Marian i córka Janina.
W okresie od grudnia 1920 r. do marca 1921 r. był pracownikiem kopalni „Grodziec”, zaś od kwietnia 1921 do kwietnia 1925 r. pracował jako kierownik wydziału mechanicznego i elektrycznego oraz ruchu w kopalni „Łagisza”. Następnie, na podstawie koncesji wydanej przez Okręgową Dyrekcję Robót Publicznych z dnia 24.07.1925 r., założył własną firmę przewozu osób i towarów, którą prowadził do 1927 r.
W dniu 26 lutego 1926 r. był jednym z inicjatorów powstania w Łagiszy Koła Klubu Polityczno-Społecznego popierającego idee Marszałka Józefa Piłsudskiego, które to Koło po przewrocie majowym przekształciło się w Partię Pracy.
Z kolei 1 lipca 1927 r. rozpoczął pracę w Śląskim Okręgowym Urzędzie Miar w Sosnowcu jako pracownik techniczny, zaś rok później w warsztatach mechanicznych Towarzystwa „Ropag” w Szopienicach. W czerwcu 1928 r. zostaje kierownikiem w Cegielni Sejmikowej w Będzinie.
W 1938 r. rodzina przeprowadziła się do nowego domu w Ząbkowicach (ob. dzielnica Dąbrowy Górniczej), w którym mieszkala do wybuchu II wojny światowej. Niemcy na we wrześniu 1939 r. zarekwirowali dom i urządzili w nim Arbeitsamt (urząd pracy). W tym czasie rodzina przeprowadziła się do Państwa Mizerkiewiczów (Jan Mizerkiewicz zaangażowany był w działalność konspiracyjną Organizacji Orła Białego; został wyznaczony na komendanta tzw. akcji kolejowej w Ząbkowicach. Aresztowany przez gestapo w dniu 24 października 1941 r. i po śledztwie skazany na śmierć). Jana Strzelca gestapo aresztowało w dniu 30 czerwca 1942 r. Został przewieziony do obozu koncentracyjnego Auschwitz Birkenau, gdzie skazano go na karę śmierci. Wyrok wykonano w dniu 7 sierpnia 1942 r. (dostał zastrzyk z fenolu, który spowodował gwałtowne zatrzymanie akcji serca).
Bibliografia:
Biogram został opracowany dzięki udostępnieniu materiałów z archiwum rodzinnego Pana Mateusza Frączka, wnuka Jana Strzelca.
Opracowała: Anna Makarska
