1869-1951
Urodził się 17 lutego 1869 r. w Strzemieszycach Wielkich, był synem szewca Antoniego i Katarzyny z domu Klimczyk. Pracował jako górnik w Kopalni Węgla Kamiennego „Kazimierz” w Kazimierzu (obecnie Kazimierz Górniczy – dzielnica Sosnowca).
W dniu 27 października 1890 r. zawarł związek małżeński z Zofią z domu Wrześniak. Małżeństwo miało dziesięcioro dzieci: Marcelę, Piotra, Józefę, Romana, Edwarda, Zygmunta, Zofię, Marię, Helenę i Gertrudę.
Aleksander był znanym na terenie Królestwa Kongresowego działaczem politycznym i współorganizatorem ruchu robotniczego. W 1904 lub 1905 r. wstąpił do Polskiej Partii Socjalistycznej w Niemcach (obecnie Ostrowy Górnicze – dzielnica Sosnowca). Pełnił funkcję skarbnika Dzielnicowego Komitetu Polskiej Partii Socjalistycznej. Wraz z innymi górnikami zainicjował także powstanie Stowarzyszenia Spółdzielczego Spożywców „Robotnik”, które działało od 1906 r. w domu Kunowskiego w Niemcach. Przez cały okres rewolucji 1905-1907 r. z inicjatywy stowarzyszenia, organizowano w jego siedzibie, bądź w mieszkaniach robotniczych lub w kopalni, odczyty, zebrania itp.
Za działalność polityczną został skazany na ciężkie więzienie, z którego zwolniono go po 13 miesiącach, głównie dzięki interwencji proboszcza z parafii w Niemcach, który pisał do władz carskich, uzasadniając prośbę o zwolnienie ciężką sytuacją materialną rodziny. Około 1907 r. został przesiedlony na Górny Śląsk. Rodzina znalazła się w bardzo trudnej sytuacji materialnej. Nie mając mieszkania, przebywali w stodole udostępnionej im przez gospodarza z Szopienic. We wspomnieniach o rodzinie Kalańskich, spisanych przez Annę Smołka, czytamy: „…Ale wolno mu było mieszkać tylko poza zaborem rosyjskim. Tak właśnie rodzina Kalańskich znalazła się na Śląsku, ale nie mieli mieszkania, nie mieli nic.. Z litości gospodarz z Szopienic udostępnił im stodołę. Byli biedni, głodni, źle ubrani, nie znali języka – nie zostali zaakceptowani przez społeczność śląską…”
Aleksander Kalański był czynnym członkiem Polskiej Partii Socjalistycznej do wybuchu II wojny światowej. W 1930 r. został odznaczony Krzyżem Niepodległości. Zamieszkiwał wraz z rodziną w Katowicach – Burowcu – otrzymywał dożywotnią rentę w wysokości 150 zł miesięcznie. Zmarł 25 kwietnia 1951 r. w Dąbrówce Małej (Burowiec wchodził w skład gminy Dąbrówka Mała).
Bibliografia:
- Anna Smołka, Wspomnienia… Zofia i Aleksander, 2013 r.
- Andrzej Radek, Rewolucja w Zagłębiu Dąbrowskim 1894-1905-1914 z licznemi ilustracjami, Sosnowiec 1929
