1882 – 1942
Był bojowcem Polskiej Partii Socjalistycznej. Uczestniczył czynnie w Rewolucji 1905 roku. Wstąpił do PPS w 1904 roku w Zagłębiu Dąbrowskim i zajął się agitacją. W 1905 roku zaciągnął się do Organizacji Bojowej na terenie Sosnowca – był instruktorem „szóstki” bojowej w dzielnicy Sielec. Jako instruktor miał za zadanie magazynowanie broni dla bojówki okręgowej, a nadto ze swoim bratem wyrabiał bomby. Podczas jednego z takich zajęć jego mieszkanie w dzielnicy Pogoń naszła policja rosyjska; wskutek zamieszania, jakie z tego powodu wynikło, nastąpił wybuch bomby, powodując śmierć matki Antoniny, dwóch sióstr Józefy i Władysławy oraz braci Wojciecha i Jana. W. Zygmunt został ciężko ranny i umieszczono go w miejscowym szpitalu, z którego po dokonaniu operacji wyjęcia odłamków bomby z ciała, został przetransportowany do szpitala więziennego w Piotrkowie Trybunalskim. Po ukończeniu śledztwa, dla braku wyraźnych dowodów winy został uwolniony. Pracował w dalszym ciągu w szeregach Organizacji Bojowej do września 1908 roku, w którym to czasie został ponownie uwięziony i osadzony w więzieniu piotrkowskim do roku 1910, następnie przewieziony do Warszawy i osadzony w X Pawilonie Cytadeli do 1913 roku. Wobec groźnego rozstroju nerwowego spowodowanego wieloletnim więzieniem Zygmunta umieszczono w szpitalu dla umysłowo – chorych w Tworkach, skąd przy pomocy pozostałego przy życiu jednego z braci udało mu się zbiec do Krakowa.
W latach międzywojennych był właścicielem hurtowni tytoniu w Dąbrowie Górniczej. Już w 1934 roku włączył się do organizowanej w Zagłębiu Dąbrowskim tzw. dywersji przyfrontowej. Sieć ta latem 1939 r. wzmocniona została przez PPS, której kierownictwo zagłębiowskie utworzyło organizację „Okrzeja-Odra” na czele z Aleksym Bieniem.
W początkach października 1939 roku ukonstytuowało się kierownictwo podokręgowe w ramach Okręgu Kieleckiego Organizacji Orła Białego. Kierownictwo to wyznaczyło Piotra Reronia ps. „Żubr” na komendanta OOB w Dąbrowie Górniczej i do pomocy wyznaczyło mu Walentego Zygmunta. Kierownictwo centralne Organizacji Orła Białego nakazywało utworzenie organizacji kadrowej jednak wbrew tym zaleceniom przystąpiono po kilkunastu tygodniach w Dąbrowie Górniczej do tworzenia organizacji masowej, przygotowywanej do działań powstańczych, celem wsparcia ofensywy wojsk alianckich wiosną 1940 roku. W kwietniu 1940 roku utworzono komendę obwodową OOB-ZOB w Dąbrowie Górniczej, a jej placówką w samym mieście kierował Walenty Zygmunt posługujący się pseudonimem „Stary”.
Środki finansowe organizacji konspiracyjnych przeznaczone na pomoc dla ludności były niewystarczające dlatego też podejmowano akcje ich zdobycia. Jedną z takich akcji przygotował szef dywersji dąbrowskiej ZOB Walenty Zygmunt. Wraz ze współpracownikami Zygmunt zdobył 160 000 marek przewożonych samochodem ciężarowym z oddziału Dresdner Bank w Sosnowcu do Czeladzi 27 lutego 1941 roku. Członkowie Organizacji Orła Białego wykazywali się wzmożonymi działaniami sabotażowymi, a Walenty Zygmunt został w 1940 roku szefem sabotażu Związku Orła Białego. Szefowie sabotażu komend inspekcyjnych w Czeladzi i w Dąbrowie Górniczej Stanisław Rokita i Walenty Zygmunt planowali przeprowadzanie zamachów bombowych na większe dworce kolejowe położone w Niemczech. Z dokumentów niemieckich wynika, że bomby zegarowe na dworcach kolejowych w Gliwicach i Bytomiu podłożyła Bronisława Król, lecz brak informacji czy eksplodowały. Walenty Zygmunt został aresztowany 18 sierpnia 1941 roku i zamordowany 20 grudnia 1942 roku w więzieniu Moabit w Berlinie.
Więcej o konspiracyjnej działalności Walentego Zygmunta i jego współpracowników znajdzie Czytelnik w Monografii Dąbrowy Górniczej tom III cz 2, wydanej w 2019 roku.
Źródła: Księga Pamiątkowa byłych uczestników walk o niepodległość pod sztandarem PPS Frakcji Rewolucyjnej, Warszawa 1933, Encyklopedia Dąbrowy Górniczej A-Z, Dąbrowa Górnicza 1996, Monografia Dąbrowy Górniczej tom III cz. 2, Dąbrowa Górnicza 2019. Dąbski Jakub, 75 lat pod czerwonym sztandarem, Katowice 1979.
