14 listopada 1905 r. –  Consectetur adipiscing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore

        Rodzina Lubeckich – Julian i jego  żona Tekla wraz z córkami Marią i Jadwigą oraz synem Stanisławem, mieszkała w domu na Bielowiźnie, w lesie nad rzeką Trzebyczką (obecnie część Ząbkowic, dzielnicy miasta Dąbrowa Górnicza). Julian – syn Franciszka i Pauliny (1859-1930), pracował jako zwrotniczy na stacji kolejowej w Ząbkowicach. Do Polskiej Partii Socjalistycznej wstąpił w 1904 r. Brał udział w organizowaniu strajku kolejowego i występował pod pseudonimem „Dziadek”, ale jak wynika ze wspomnień młodszej córki Jadwigi Maciejewskiej, które w postaci maszynopisu zachowały się w zasobach Archiwum Państwowego w Katowicach, w działalność rewolucyjną zaangażowana była cała rodzina Lubeckich.

       Jak pisze Andrzej Lorenc: „…Cała rodzina była oddana partii i cieszyła się zaufaniem jej przywódców, a dom nad rzeczką odwiedzali członkowie Organizacji Bojowej PPS, znajdując tam schronienie po akcjach, a także przechowując broń i zdobyte w napadach pieniądze, które córka Lubeckich – po mężu Maciejewska – przewoziła później do Warszawy partiami po 2000 rubli…” W domu tym znajdowała się także od 1907 r. tymczasowa, działająca w konspiracji drukarnia, w której drukowano czasopismo „Górnik” oraz ulotki i odezwy.  Pracowały w niej córki Tekli i Luliana. Według Andrzeja Lorenca, drukarnia ta nie funkcjonowała tam jednak długo, ponieważ sprzęt poligraficzny należał do działaczy PPS-Lewicy, którzy domagali się jego zwrotu, dlatego maszynę drukarską przewieziono potajemnie do innego lokalu w Strzemieszycach. W domu rodziny Lubeckich nadal jednak przechowywano broń i pieniądze, a także ukrywali się tam czasowo członkowie Organizacji Bojowej Polskiej Partii Socjalistycznej.

       Istnieją także przekazy pisemne potwierdzające, że w domu rodziny Lubeckich ukrywał się przez jakiś czas Józef Piłsudski. Niewykluczone, że brał on udział  w posiedzeniach aktywistów PPS wchodzących w skład zagłębiowskiego Okręgowego Komitetu Robotniczego (OKR), które odbywały się w tymże domu. W związku z powyższym, można przypuszczać, że przyszły naczelnik państwa polskiego bywał w Ząbkowicach, głównie w latach 1904-1906.

       Konspiracyjna działalność rodziny Lubeckich została wkrótce namierzona przez policję. Na początku maja 1908 r. Julian Lubecki został zadenuncjowany przez byłego bojowca Edmunda Tarantowicza („Albina”) i wraz z całą rodziną aresztowany przez rosyjskich żandarmów. Podczas rewizji w domu Lubeckich znaleziono według relacji Stanisława Andrzeja Radka: „4 mauzery, 52 magazyny, 543 naboi do mauzera i 125 naboi do browninga, 6 bomb dynamitowych z gotowemi kapiszonami do wybuchu, 1 rewolwer systemu „Buldok” i parę egzemplarzy „Robotnika” Frakcji Rewolucyjnej P.P.S.”

       Rodzinę osadzono początkowo w więzieniu będzińskim, zaś na śledztwo zostali przewiezieni do Sosnowca. Po miesiącu, Teklę Lubecką oraz córki Jadwigę i Marię przewieziono do Łodzi, następnie do Sieradza i do Piotrkowa Trybunalskiego, gdzie ostatecznie także trafił Julian i syn Stanisław. W efekcie przeprowadzonego śledztwa, córka Maria wzięła winę na siebie, przypisując tylko sobie całą działalność, dzięki czemu pod koniec 1909 r. zwolniono z aresztu rodzeństwo Jadwigę i Stanisława, zaś w 1910 r. Teklę i Juliana Lubeckich.

       Maria Lubecka została osadzona w X pawilonie Cytadeli Warszawskiej, gdzie przebywała do roku 1912. Postawiona przed sądem i skazana na 8 lat katorgi, z której została zwolniona w 1917 r. Wyjechała do Moskwy, gdzie wyszła za mąż za Jana Sosnowskiego, który, jak pisze we wspomnieniach jej siostra Jadwiga, był komisarzem w rządzie. Jadwiga pisze także, że Maria i jej mąż Jan kontynuowali działalność w ruchu PPS-owskim, a w 1920 r. przyjechali razem do Polski jako członkowie misji dyplomatycznej Związku Radzieckiego.

       Julian Lubecki po odzyskaniu przez Polskę niepodległości został odznaczony Orderem Odrodzenia Polski, ale to jego najstarsze dziecko, córka Maria Lubecka, poniosła za działalność całej rodziny największą karę.

Korespondencja z Ministerstwa Skarbu do Juliana Lubeckiego w w odpowiedzi na wniosek o otrzymanie zaopatrzenia jako byłemu skazańcowi politycznemu, 1928-1929. Zbiory Mueum Miejskiego "Sztygarka".

Źródło:

Archiwum Państwowe w Katowicach, zespół archiwalny 592: Śląski Instytut Naukowy im. J. Koraszewskiego w Katowicach, sygn. 2/81: Lubecka – Maciejewska Jadwiga, Sprawa Lubeckich z Ząbkowic. Wspomnienia własne, 1959 r.

Sylwester Fertacz, Ząbkowice, [w:] Dąbrowa Górnicza. Monografia, t. 2, Dzielnice miasta, Dąbrowa Górnicza 2016.

Andrzej Lorenc, Ząbkowice, t. 1, w Zagłębiu Dąbrowskim lata 1918-2018, Dąbrowa Górnicza 2020.

Marian Marzec, Ząbkowice i okolica. Z pogranicza krakowsko-śląskiego od czasów zamierzchłych do 1991 r., Katowice 1999

Stanisław Andrzej Radek, Rewolucja w Zagłębiu Dąbrowskim 1894 – 1905 – 1914, Sosnowiec 1929.

 

Opracowała: Anna Makarska

 

Sprawdź podobne artykuły

Pomóż nam stworzyć

kronikę wydarzeń bohaterów i miejsc!

Jeśli posiadasz w domowym archiwum zdjęcia, notki prasowe, czy inne materiały, którymi chciałbyś się z nami podzielić, śmiało – napisz do nas! Dołożysz swoją cegiełkę do wspaniałego przedsięwzięcia, które będzie służyć i edukować nas jeszcze przez wiele pokoleń.

Jeśli chcesz podzielić się z nami częścią swojej historii,
prześlij je za pomocą poniższego przycisku

Bądź na bieżąco

Newsletter

Chcesz dostawać od nas informacje o najnowszych wydarzeniach, wystawach i artykułach? Zapisz się!

Dziękujemy za przesłanie nam
swojej historii

Dziękujemy za zapisanie się do naszego newslettera

Skip to content